Radicaal openhartig – stop met aardig gevonden willen worden!

‘Ik heb eigenlijk nooit spijt gehad van iets wat ik heb gezegd. Daarentegen heb ik wél spijt van dingen die ik niet heb uitgesproken. Zoals die keer dat een collega loog dat hij een pakketje nooit had ontvangen, terwijl meerdere mensen wisten dat deze was aangekomen. Heel pijnlijk, dat iemand in een groep iets beweert zonder zich bewust te zijn dat een deel van de toehoorders weet dat hij liegt. Ik had het hem moeten zeggen, maar ik hield mijn mond. Terughoudend om hem te kwetsen. Bang dat hij het mij als boodschapper kwalijk zou nemen. Ik heb hem niet geholpen, en het deed mij ook geen goed. Daarom een pleidooi voor radicale openhartigheid.’

Al zolang ik me kan herinneren heb ik het hart op de tong. Tel daarbij een uitgesproken mening en je hebt een recept voor passie en vuur, maar ook voor conflict. Ik heb mezelf wel eens voor mijn kop geslagen als ik weer mijn ongezouten mening de wereld in had geslingerd. Lange tijd heb ik gedacht dat ik mezelf moest leren beheersen, vaker mijn mond moest houden. Inmiddels weet ik beter: het is een van mijn krachtigste instrumenten. Wat ik wél heb geleerd (en nog iedere dag aan het verbeteren ben) is om mijn boodschap anders te brengen. Of, zoals een collega ooit tegen me zei: ‘je hebt een fantastisch samoerai zwaard. Nu nog leren ermee om te gaan.’

In het boek ‘Radicaal openhartig’ van Kim Scott vond ik de woorden voor wat ik diep van binnen al wist: als je echt persoonlijk betrokken bent, kun je alles zeggen. Sterker nog: doe je de ander er een plezier mee door je uit te spreken. Dat leidt soms inderdaad tot conflict, maar conflict is een opening voor meer verbinding, mits je met elkaar in gesprek blijft natuurlijk. Scott noemt dit: ‘vrijmoedig commentaar geven’ in combinatie met ‘verbinding maken met de ander’. Doe je dat op de juiste manier, dan leidt dat tot radicale openhartigheid. Ik heb zelf aan den lijve ondervonden hoe liefdevol het is als mensen radicaal openhartig zijn.

Die keer dat ik pijnlijke, maar belangrijke feedback kreeg

Een van de meest rake momenten waarop iemand radicaal openhartig was tegen mij, was jaren geleden toen ik als junior marketingadviseur aan de slag was bij een woningcorporatie. Die periode heb ik me regelmatig gefrustreerd gevoeld. Ik verveelde me. De wachtlijsten bij deze woningcorporatie waren enorm, dus in mijn ogen was de noodzaak voor marketing niet aanwezig. Ik deed wat er van me werd verwacht, maar vond de dagen lang duren en kwam tot de conclusie: ik word hier niet genoeg uitgedaagd.

In mijn eindgesprek zei mijn leidinggevende: ‘je prestaties waren ondermaats. Je hebt minder gedaan dan ik had gehoopt. Volgens mij komt dat doordat je marketing helemaal niet leuk vindt.’ BAM, dat kwam aan. Ik had nog nooit gehoord dat ik niet naar tevredenheid presteerde. Mijn eerste reactie was om mezelf te verdedigen: ik kon hier niks aan doen! Er was te weinig werk geweest om me überhaupt nuttig te kunnen maken. Maar enkele seconden later drong tot mij door wat zo’n oncomfortabel gevoel gaf: ze had gelijk. Ik had meer kunnen doen, als ik daadwerkelijk gemotiveerd was geweest. Maar ik vond er geen bal aan om marketing te doen.

Het deed pijn om te horen dat ik mijn werk niet goed had gedaan. Maar het opende wel mijn ogen: ik moest goed uit gaan zoeken waar mijn hart sneller van ging kloppen. Ik had plezier nodig om te kunnen shinen. “Mocht je eens een kop koffie willen drinken om verder te praten over wat je wil gaan doen in je carrière, dan mag je me altijd bellen,” bood ze aan. Ik weet niet of ze het boek van Kim Scott had gelezen of door ervaring een fantastische leidinggevende was geworden, maar ze deed precies wat Scott beschreef: door verbinding maken en vrijmoedig commentaar geven te combineren, was ze radicaal openhartig.

Ze had zich er makkelijk vanaf kunnen maken door te zeggen dat ik het ‘prima’ had gedaan. De opdracht was afgelopen, we zouden elkaar in principe niet meer zien. Maar ze besloot moeite te doen en radicaal openhartig te zijn. Ik ben haar daar nog altijd dankbaar voor, want daarna heb ik alleen nog maar plezier gehad in mijn werk. En marketing laat ik over aan de mensen die er wel warm voor lopen.

Het vergt moed om radicaal openhartig te zijn

Zoals Colin Powell (voormalig Amerikaanse minister van buitenlandse zaken) zei: ‘being responsible sometimes means pissing people off.’

Ooit stuurde een leidinggevende me een PowerPoint-sheet met de vraag wat ik ervan vond. Het was een prima sheet, maar er was ruimte voor verbetering, dus gaf ik hem feedback. Hij ging opnieuw aan de slag en kwam met een totaal herziene versie. Toen ik hem opende was ik stomverbaasd: wat was dit? Het was een gedrocht van een sheet geworden, er was geen touw aan vast te knopen.

Inmiddels begon de tijd te dringen, de middag was bijna voorbij en morgen moest hij met de PowerPoint voor de Stuurgroep verschijnen. Ik mocht mijn baas graag. Hem laten weten dat zijn product slecht was, vond ik geen leuke opgave. Maar hem een modderfiguur laten slaan in de Stuurgroep was voor mij geen optie. Dus deed ik wat in mijn ogen het enige juiste was: ik was radicaal openhartig. Ik vertelde hem dat deze sheet nog slechter was dan de vorige en waarom.

Stond hij te juichen toen hij mijn e-mail ontving? Natuurlijk niet. Hij vervloekte me hardgrondig. Maar ik wist ook: de keuze die ik had gemaakt was in zijn belang. Ik had me er eenvoudig vanaf kunnen maken door hem te prijzen met zijn nieuwe versie en hem veel succes te wensen. Maar, en hier zit de crux, ik besloot hem mijn radicale openhartigheid cadeau te doen. Toen hij een dag later verslag uitbracht van de succesvolle presentatie, was dat het cadeau dat ik terugkreeg.

Zoals je misschien tussen de regels door hebt kunnen lezen, ben ik erg gepassioneerd over dit onderwerp. Mocht je er ook warm voor lopen, dan beveel ik je het boek Radicaal Openhartig (of als je liever de Engelse versie leest: Radical Candor) van Kim Scott aan. Daarnaast praat ik er graag over verder bij een (digitaal) kopje koffie!

– Emmy Kool