Aandacht voor de mens: hoe gaat het nou met ú?

Een dokter is een medisch professional, een patiënt een hulpvrager en een echtgenoot soms een mantelzorger. Maar in welke hoedanigheid zij ook bij het medisch traject betrokken zijn – bovenal zijn ze allemaal mens. Ongeacht het etiket dat ze op dat moment dragen. In deze blog: de persoonlijke inzichten van Raadgever Henk van de Merwe.

Ondersneeuwen

Sinds zijn vrouw twintig jaar geleden de diagnose MS kreeg, doorliep Henk samen met haar al menig medisch traject. Trajecten waarin, gelukkig, veel waardevolle aandacht was voor het ziektebeeld en het fysieke en mentale welzijn van zijn vrouw – maar waarin het naar de mening van Henk tegelijkertijd ontbreekt aan voldoende aandacht voor de mensen in haar omgeving. “Als mij als partner een vraag wordt gesteld, is men toch vaak alleen benieuwd naar hoe het met mijn vrouw gaat. Dat verwijt ik niemand, het is een gebruikelijke vraag, maar de vragen waar ik als partner mee zit, raken daarmee ondergesneeuwd. Dat heeft mij aan het denken gezet.

Meer dan een etiket

Er bestaat namelijk niet zoiets als een universele handleiding voor naasten. Er is geen eenduidige oplossing voor al mijn vragen en overpeinzingen. Iedere partner is verschillend, net zoals iedere patiënt zijn of haar symptomen anders beleeft en iedere arts een persoonlijke handelswijze heeft. Waarom zijn we dan toch zo snel geneigd een etiket te plakken op mensen? Vaak krijg ik het etiket mantelzorger opgeplakt en daar baal ik van. In de eerste plaats ben ik Henk en tegelijkertijd partner, vader, zoon, vriend, collega, etc. Net als iedereen. Waarom is er dan zo weinig aandacht voor de mens achter de partner, de patiënt en de dokter?

Aandacht voor de omgeving

Daarom heb ik het als mijn persoonlijke missie opgevat om de mens in het zorgtraject meer voor het voetlicht te brengen – en dan de omgeving van de patiënt specifiek. Ik wil de dialoog op gang brengen tussen zorgverleners en partners van patiënten, en op die manier zingeving aanbrengen in het medische traject. Zodat er bijvoorbeeld een gesprek kan ontstaan over hoe je als partner omgaat met de veranderende levenssituatie van je partner. Hoe zit dat eigenlijk met de regelgeving als je een rolstoel wilt aanvragen? En hoe ga je samen om met de beperkingen die een ziekte met zich meebrengt? Het is slechts een kleine greep uit de vragen waarmee partners vaak worstelen. “Gelukkig gaan wij er allebei zo positief mogelijk mee om en proberen we overal oplossingen voor te zoeken, maar niet iedereen kan of lukt dat.”

Medische focus verdrukt het menselijke

Het feit dat ik van antwoord op mijn vragen verstoken bleef komt niet voort uit onwil vanuit zorgprofessionals – begrijp me niet verkeerd. Professionals zien echter een ‘ziektebeeld’ en benaderen mensen vaak ook vanuit dit perspectief. Hun medische focus verhindert het hen om het totaalplaatje te zien, het menselijke en de totale levenssituatie van een patiënt terwijl juist daar zoveel meerwaarde zit. De drang tot medische vaststelling verdrukt het logisch nadenken. Daarmee verdwijnt de mens achter de patiënt en diens partner naar de achtergrond. Zonde.

Waar betekenis verdwijnt, verschijnt controle. Maar wat is controle waard zonderbetekenis?

Focus op het persoonlijke

‘Hoe gaat het nu met u? Waar kan ik u mee helpen?’ Dat zijn de vragen die bij dit logisch nadenken horen. De focus verleggen naar dingen die wél mogelijk zijn in plaats van slechts dingen uit te sluiten. Als het in de spreekkamer al begint bij dat gesprek, kan het verloop van het medisch traject wel eens heel anders worden. Wie betekenis geeft aan de behoeften van patiënt en partner, hoeft aan de achterkant veel minder te controleren. Waarom toetsen of een patiënt wel écht die rolstoel nodig heeft? Waarom een patiënt en partner een tiental formulieren laten invullen om “bewijslast” aan te leveren? Als het persoonlijke gesprek vanaf minuut 1 prioriteit krijgt en zorglasten op basis van vertrouwen in kaart gebracht worden, zijn er veel minder procedures en regelgeving nodig. Anders gezegd: als je meer betekenis geeft aan de aard van zorgvragen, hoef je aan de achterkant niet zoveel vast te leggen in regels en procedures. Ga bij de inrichting van processen niet uit van het systeem, maar de persoon.

Durf het gesprek aan te gaan

Een etiket is makkelijk, want managen vanuit een hokje lijkt de weg van de minste weerstand. Het getuigt van moed om etiketten los te laten en met mensen in gesprek te gaan op persoonlijk niveau. Dit persoonlijke inzicht dat we in de medische trajecten hebben opgedaan, vertoont een duidelijke parallel met waar wij bij Corion zo voor staan: stel de mens centraal. Je kunt bijvoorbeeld projectgroepen nog zo systematisch vormgeven en taken nog zo nauwkeurig verdelen, maar als je je niet verdiept in de mens, wat voor betekenis hebben de resultaten dan? Hoe creëer je verbinding binnen een organisatie, als niemand zich persoonlijk verbonden voelt?

Wie het gesprek durft aan te gaan, creëert zingeving.

– Henk van de Merwe